Fokusteks: Eksodus 34: 29-35

Ander tekste: Psalm 99; 2 Korintiërs 3:12–4:2; Lukas 9:28-43

Sondag van die verheerliking is die afsluiting van Kersfees-/Epifanietyd en tegelyk ook die oorgang na Lydenstyd. Op hierdie Sondag word daar gefokus op Jesus se verheerliking op die berg – een van die geleenthede in sy lewe waar die heerlikheid van God sigbaar geword het en wat aanleiding gegee het tot die belydenis dat Jesus Christus die Seun van God is. Die verhaal van die verheerliking word in die evangelielesing vir hierdie Sondag (Luk. 9:28-43) weergegee. Dit is belangrik om dit saam met die fokusteks in die liturgie te gebruik. Die fokusteks (Eks. 34:29-35) bied ’n interessante verbintenis met die oog op nadenke oor die verheerliking/heerlikheid van Jesus, naamlik die teenwoordigheid van Moses in albei gedeeltes en die straal van sy gesig, soos dié van Jesus, nadat hy in die intieme teenwoordigheid van God was. Die teks uit die Nuwe-Testamentiese briewe (2 Kor. 3:12-4: 2) sluit hierby aan deur die ervaring van Moses in verband te bring met die vroeë Christene se ervaring in hulle omgang met God en sy Woord. Die psalm (Ps. 99) gee ’n beskrywing van die heiligheid van die Here wat as koning regeer. Die liturgiese kleur vir die Sondag is wit en die binneruim van die kerk kan ryklik versier word om uitdrukking te gee aan die glansryke gebeure op die berg. Die voorgestelde liturgie vir hierdie feesdag is gebaseer op die Lima-liturgie van die Wêreldraad van Kerke se Faith & Order-kommissie.

Indien die responsoriese gedeeltes in die liturgie om een of ander rede moeilik uitvoerbaar in ’n gemeente is, kan ’n tweede voorganger gebruik word om die response namens die gemeente te behartig.

2 Korintiërs 3:18 of Psalm 99:1-5 kan as aanvangswoord gebruik word.

Die gemeente bely hulle skuld saam hardop soos volg:

Genadige God,

ons bely dat ons in gedagtes, woorde en dade

teen U gesondig het;

deur dit wat ons gedoen het

en dit wat ons nagelaat het om te doen.

Ons het U nie liefgehad met ons hele hart,

en ons naaste nie liefgehad soos onsself nie.

Wees ons genadig, ter wille van u Seun, Jesus Christus.

Vergewe ons, vernuwe ons en lei ons

sodat ons vreugde kan vind in u wil

en kan wandel op u weg,

tot eer van u heilige Naam.

Amen.

(Alternatiewelik doen die voorganger die skuldbelydenis namens die gemeente en die gemeente bevestig dit met die "Amen".)

Die gemeente sing een van die Kyrie’s in die nuwe Liedboek, byvoorbeeld Lied 242, 247 of 248.

Gepaste lofliedere kan nou gesing word, byvoorbeeld Lied 367,199, 201, 215 /NSG 130, 216 /NSG 156.

Verduidelik vir die kinders dat Sondag van die Verheerliking omtrent halfpad tussen Kersfees en Paasfees gevier word. "By Kersfees (toe Jesus gebore is) en by Paasfees (toe Jesus opgestaan het uit die dood) was daar verskillende dinge wat vir mense gewys het dat Jesus méér as ’n gewone mens was en dat Hy spesiaal van God af gekom het. Maar tussen Kersfees en Paasfees het Jesus as mens hier op aarde gelewe en die grootste deel van sy lewe was swaarkry. Dit kon maak dat mense vergeet het dat Jesus ’n spesiale mens was wat van God af gekom het. Daarom het God ’n paar keer in Jesus se lewe vir mense so ietsie gewys van wie Jesus regtig was. Een só ‘’eer was toe Jesus en drie van sy dissipels op ’n hoë berg was." Vertel kortliks wat daar met Jesus op die berg gebeur het en verduidelik dat die verhaal ook vir ons help om te onthou dat Hy nie sommer ’n gewone mens was nie, maar dat Hy die Seun van God is.

Indien Psalm 99 nie as aanvangswoord/votum gebruik is nie, kan dit hier voorgelees word. Alternatiewelik kan Psalm 99:1-4 in die Liedboek deur die gemeente of ’n koor gesing word.

2 Korintiërs 3:12-4: 2

Een van die Hallelujas uit die Liedboek/Sionsgesange kan deur die gemeente of ’n koor gesing word, byvoorbeeld Lied 189, 206, 204, 218 of 228; NSG 19, 21, 118 of 327.

Lukas 9:28-43

Die gedeelte uit die geloofsbelydenis van Nicéa wat oor Christus handel, word deur die voorganger voorgehou, terwyl die gemeente na elke frase reageer met: " God het gesê: ‘Dit is my Seun wat Ek uitverkies het.’ Ons sal na Hom luister."

Die gemeentelede kan mekaar met ’n handdruk of omhelsing groet met die woorde:

"Mag die vrede van die Here met jou wees."

Die instellingswoorde van die nagmaal, uitgespreek deur die voorganger, word gevolg deur die Agnus Dei (as alternatief kan Lied 379 gesing word):

Psalm 103: 8-13 kan deur die voorganger of ’n gemeentelid voorgelees word.

Seën (n.a.v. 2 Kor. 4:6)

Mag God wat gesê het: Laat daar lig skyn uit die duisternis,"

ook in julle harte ’n lig laat skyn om julle te verlig met die kennis van die heerlikheid van God,

wat van Jesus Christus uitstraal.

Amen (deur die gemeente gesing in een van die weergawes in die Liedboek, Lied 312-316).

As alternatief vir die seën kan NSG 355 of 356 gesing word.

God besluit om sy volk te vernietig (32:10) en weier selfs om met hulle voort te trek (hfst. 33). Moses tree as plaasbekledende middelaar op, pleit by God om nie sy volk te verlaat nie en weier om te trek as God nie saamgaan nie. In plaas daarvan dat Moses van hierdie toornige God weg vlug, dring hy op ’n sigbare ontmoeting aan. Na die ontmoeting word die Tien Gebooie weer opgeskryf. Dié keer met kultiese bepalinge daarby. As die tweede optekening van die dekaloog op twee plat klippe (34:1) geskryf word, dui dit op God se genadige toeskietlikheid. Die afgedwaalde volk word nie aan (self)vernietiging oorgelaat nie. Hulle kry ’n tweede kans om God se wet/woord/wil te ontvang. `n Fisieke teken word vir hulle gegee om hulle te oortuig dat Moses `n outentieke middelaar tussen hulle en God is; sy gesig blink.

Die perikoop lê klem op die eksotiese aard van Moses se rol as tussenganger. `n Mens kan nie ligtelik (roetinematig) tussen God se heerlikheid en kommunikasie met Israel beweeg nie. Omdat Moses se gesig blink (Heb. qaran; 29), is dit nodig dat Moses `n doek (Heb. masweh; 33) gebruik. Hoekom was dit nodig? Moontlik om die Israeliete te beskerm; moontlik om die gloed van God van alledaagse kontak te beskerm, sodat dit nie goedkoop/geprofaniseer word nie.

Die woord qaran (blink) kom nêrens elders in die Ou Testament voor nie. Dit is `n denominatiewe werkwoord, afgelei van qeren (horing). Hieronymus het na aanleiding van laasgenoemde betekenis moontlikheid, in die Vulgaat vertaal dat Moses se gesigvel horings gekry het. Propp beweer dat die uitdrukking eerder dui op `n vervorming/mismaking van die gesigvel. Dit beteken dat Moses se vel as gevolg van die langdurige blootstelling aan die straling/heerlikheid van Jahwe leeragtig of horingagtig geword het. Miskien wil dié vreemde woord suggereer dat `n ligskag feitlik soos `n horing van Moses se gesig geskyn het.

Dit is beter om hierdie vreemde vertelling eerder in verband met die res van Eksodus te verstaan. Jahwe se heerlikheid word aan Israel bekend gestel as suiwer, verblindende lig. Hierdie perikoop (34:29-35) is ook `n voorspel van die ondeurdringbare heerlikheid van God wat in hoofstukke 36-40 in die tabernakel `n tuiste gevind het. Die heerlikheid van God woon nou nie meer op die berg nie, maar in `n mobiele heiligdom. Moses is die menslike agent wat dit moontlik maak dat God se heerlikheid midde-in Israel `n tuiste vind.

Die goeie nuus van die teks is dat ten spyte van hardnekkige weerstand, die heerlikheid van God nie van Israel weerhou is nie. Deur Moses wat met die twee plat klippe en `n skynende gesig van die berg kom, sê God vir Israel dat sy teenwoordigheid, krag en leiding, nie vir hulle verlore is nie. Hierdie is `n relevante teks vir die 21ste eeu. Mense lei in ons tyd so `n profane lewe, dat daar selde `n straal van heerlikheid of krag buite onsself, of `n opening na hoop, sigbaar is.

In die RCL word Eksodus 34 saam met `n teks gekies wat oor Jesus se verheerliking (Luk. 9:28-36) handel, asook Paulus se preek oor Moses se veranderde voorkoms (2 Kor. 3:7-4:2). Soos Moses die middelaar was deur wie God se heerlikheid aarde toe kom, is Jesus die Tussenganger wat God se skoonheid/luisterrykheid na die dissipels bring. Paulus neem in 2 Korintiërs 3:7-18, die verhaal oor Moses op, om `n punt oor die prioriteit van Jesus te maak. Hy kontrasteer die glans wat van Moses se gesig geskyn het, met die groter heerlikheid wat in Jesus sigbaar geword het. Hy polemiseer ook met die Jode (2 Kor. 3:14) en die ongelowiges (2 Kor. 4:3), wat nie kan insien dat die sluier tussen die mens en God deur Christus weggeneem is, vir wie in Hom glo nie (3:14). Hy is dankbaar dat die heerlikheid van God reeds in Moses se tyd op aarde beskikbaar was, maar vir hom setel dié heerlikheid nie in Moses se gesig nie, maar in Jesus s’n.

Hoe preek `n mens nou oor so `n verskynsel soos Moses se gesig wat blink? Die vertrekpunt behoort te wees dat God se teenwoordigheid Israel van ander volke onderskei het. God se teenwoordigheid bring luister in die skepping.

As dit waar is dat `n mens se gesig blink nadat jy met God gepraat het, hoekom is daar niemand in die kerk wie se gesig blink nie? Is dit omdat ons nie goed genoeg, heilig genoeg, of ernstig genoeg is, om die Here se teenwoordigheid op te soek nie? Ons praat tog met God – saam hier in die erediens en ook elkeen in ons binnekamer. Maar moet `n mens se gesig skyn? Is dit `n ideaal wat ons moet najaag? Daar is kerke wat buitengewone verskynsels (sg. "signs and wonders") die toetssteen maak van die egtheid van die geloof. Gelowiges wat nie van wonderwerke of spesiale gawes van die Heilige Gees kan getuig nie, word beskou as geestelik minderwaardig. Daar is mense wat vertel van strooi-goud wat uit hulle hare val en op hulle vel verskyn. `n Ander genesingsbediening beweer dat mense se tandvulsels tydens eredienste verander in goud.

God se heerlikheid word nie aan ons uiterlike (soms aangeplakte) glans gemeet nie. `n Mens kan opregte vrae stel oor sulke uiterlike bewyse van God se werking. Dit is nie sonder rede geskryf dat Moses, toe hy na 40 dae se vas van Sinaiberg met die twee plat klippe teruggekeer het, "hy nie daarvan bewus was dat sy gesig blink geword het terwyl die Here met hom gepraat het nie" (29). Is dit nie juis die teken van egte heiligheid nie? Dat jy jou nie self probeer heilig of indrukwekkend voorstel nie. Dat dit onbewustelik gebeur, soos die weldoeners van gevangenes, armes, dorstiges en siekes wat eendag sal vra: Wanneer het ons vir U in die gevangenis, of hospitaal besoek of klere of water gegee?

Daarmee sê ons nie dat die gelowiges nie uitkenbaar anders is nie. Sonder `n egte glans verloor die kerk haar identiteit. Sonder die Heilige se skoonheid waaraan gelowiges in die wêreld deel kry, word die mens se bestaan tot `n robotagtige verslawing van tegnologie afgekam, en `n selfdienende misbruik van die aarde. As Moses van die berg afkom met die twee plat klippe, herleef die hoop dat hierdie volk wel God se wil ernstig gaan neem en met God se gebooie `n nuwe begin sal maak. Hulle gaan nie bly sit by die skande van die goue kalf en die brokstukke van die verpletterde Tien Gebooie nie. Na Moses se terugkeer roep hy (Eks. 35) die gemeente van Israel bymekaar en gee opdrag dat die tent van ontmoeting, die tabernakel, gemaak moet word. Later is die tabernakel die middelpunt waaromheen die twaalf stamme hul woontente opslaan, want die tabernakel is die plek waar die magtige teenwoordigheid van God in die vorm van `n wolk verskyn.

Dít is God se droom vir sy kerk. Die gemeente is die plek waar die werklikheid van die nuwe skepping beleef word. Van hieruit, van die dienswerk van die gemeente, word God se betrokkenheid, sy genade, sigbaar. Mans, vroue en kinders gaan na elke sektor van die openbare lewe; om dit vir Christus op te eis, om oneerlikheid en boosheid in die skynende lig van die evangelie bloot te lê. Is ons gemeente `n lighuis van die heerlikheid wat van Bo kom? Is jy `n teken, `n voorsmaak van God se reddende genade vir die hele omgewing?

Dikwels hoor mens die oortuiging dat mense nie regtig kan verander nie. Dat mense wat skeefgegroei en verword het, maar altyd so sal bly. Die spreekwoord lui: `n Jakkals verander van hare maar nie van snare nie. Die bedoeling is nie om maar net iets leliks van jakkalse te sê nie, maar om uit ervaring van eeue en geslagte te getuig van mense se onwil en onmag, om regtig anders te word as wat hulle is. Jy kan `n klompie wilde hare verloor, ja, en straks deur opvoeding en beskawing leer om jou beste voetjie voor te sit, maar om werklik diep-in, van die grond van jou bestaan uit anders en nuut te word, dit kan nie.

Die getuienis van die kerk is egter anders: God se heerlikheid daal neer en maak alles nuut. Ons getuienis stem hier ooreen met wat in sinagoges gepreek word; sake verander wanneer God se woord tussen ons neerdaal. Die vlam van Israel se onheilige selfliefde en onblusbare begeerte teen God en sy gebod verander in Moses se tyd, toe God se heerlikheid saam met die wette van die berg afkom en hulle totale lewe restoureer. Daar is eers `n verskrikking toe die heerlikheid van Moses se gesig gekaats het, maar namate hulle na die wet van die luisterryke God luister, is daar `n heerlike verandering in hul private en openbare lewe. Die kerk se getuienis gaan verder as die Joodse sinagoge. In Jesus sien ons die Vader, en deur die Heilige Gees word ons verander. Word ons bevry van `n benepe selfsug tot `n ruimheid van hart, wat skaars is in ons wêreld.

Het God se heerlikheid jou al verander? Is u `n voorbeeld van die kunstenaarswerk van die Gees wat stuk vir stuk die beeld van Jesus in u lewe uitbeitel? In gesprek met `n katkisant vertel hy hoe `n spreker hulle by die skool uitgenooi het om te dink aan iemand wat voorbeeldig is, wat hulle aan Jesus laat dink. `n Maat sê na die tyd vir hom: "Ek het aan jou gedink." Herinner ons ander aan Jesus?

Is u ’n voorbeeld? `n Teken van God se heerlikheid? Ons hoef dit nie te wees deur soos `n seer vinger uit te staan met vreemde kleredrag of hiperkritiese houding nie.

Is u betrokke by mense? Dis waaroor dit in die kerk gaan: God wat so lief is vir mense dat Hy neerdaal en in ons kom woon. Weerspieël jy iets van die liefde? Ons leef in `n gejaagde wêreld met vol dagboeke en verantwoordelikhede. Heg jy genoeg waarde aan jou maat dat wanneer hy/sy ontsteld is of emosioneel voel, jy tyd maak om te luister? Nie met die een oog in die koerant of op die televisie of rekenaar nie, maar met volle aandag luister. En al verstaan jy nie heeltemal die redes vir die trane of emosie nie, doen jy moeite om so iemand vas te hou? Met jou nabyheid en liggaamshitte te help verstaan; jou gevoelens maak saak – vir my en vir God.

Het God se teenwoordigheid, sy heerlikheid, jou al verander? Dit gebeur nie eensklaps nie. Dis `n lewensproses. Maar as jy leef van die Woord en luister na die Gees, kom daar `n andersheid wat vir alle oë sigbaar is. Paulus preek op `n stadium vir die Korintiërs oor hierdie teks en sê: Ons almal weerspieël die heerlikheid van die Here, want die sluier is van ons gesig af weggeneem. Ons word al meer verander om aan die beeld van Christus gelyk te word. Die heerlikheid wat van ons uitstraal, neem steeds toe. Dit doen die Here wat die Gees is (2 Kor. 3:18).

"Die heerlikheid wat van ons uitstraal, neem steeds toe." Dit hoef nie ’n kunsmatige ligglans te wees soos wat buisligte maak nie. Ook nie `n sterk ligstraal soos `n soeklig s’n nie. Dit mag ook nie jou eie lig wees waarmee jy aandag op jouself probeer vestig nie. Dis tog God se lig wat aan ons toevertrou word sodat ons met die heerlikheid van God kan gloei, wat ons uitkenbaar anders maak as die wêreld rondom ons.

Brueggeman, W 1994. The Book of Exodus (N1B1); Cole, A 1977. Exodus: An introduction and Commentary; Fensham, FC 1970. Exodus. POT; Noth, M 1966. Exodus, a commentary; Propp, WH 1987. The skin of Moses’ face-transfigured or disfigured? Catholic Theological Quaterly 49.